Met eeuwenoud ambacht eigentijdse wensen vervullen

Door Carmen Walman

De liefde voor het eeuwenoude ambacht zit bij Eppo ongetwijfeld in zijn genen. Als kleinzoon van een juwelier annex horlogemaker, en zoon van een juwelier annex goudsmid is het ambacht hem met de paplepel ingegoten. Grootvader en grootmoeder Kawaler hadden een juwelierszaak in Princenhage en Eppo’s ouders later de voorloper van de huidige zaak in Prinsenbeek.

Voor Marjolein was het destijds een ‘vrije’ keuze om naar de vakopleiding goudsmeden in Schoonhoven te gaan. De enige school in Nederland waar je onder meer tot goudsmid wordt opgeleid. Puur omdat het haar leuk leek om te gaan doen. Daar hebben Eppo en Marjolein elkaar ontmoet en na hun huwelijk gingen ze in 2000 in de juwelierszaak Kawaler in Prinsenbeek aan de slag.

Vervolgens hebben ze in 2004 de zaak van vader en moeder Kawaler over kunnen nemen. Het was misschien even wennen voor de in Harderwijk opgegroeide Marjolein, maar Eppo, Marjolein en kinderen hebben hier hun draai inmiddels helemaal gevonden. Het behoeft vanzelfsprekend geen uitleg wie de trouwringen heeft gemaakt …

Hoewel de term goudsmid anders doet vermoeden slaat de term niet op de materie waarmee gewerkt wordt, maar op het formaat artikelen. Een goudsmid houdt zich bezig met kleine producten (denk aan sieraden) en een zilversmid houdt zich over het algemeen bezig met grote producten (denk aan bekers en schalen). De opleidingen tot goudsmid of zilversmid zijn dan ook heel verschillend. Beide werken voornamelijk met de edelmetalen zilver, goud en soms platina. Van oude gouden sieraden kun je door omsmelting ook iets nieuws laten maken, maar dat geldt niet voor zilverwerk. De kwaliteit van zilver is alleen optimaal indien er met nieuw materiaal gewerkt wordt.

De taakverdeling tussen Eppo en Marjolein is eigenlijk vanzelf ontstaan. Eppo is de juwelier en houdt zich veelal bezig met de zakelijke kant, het geven van adviezen, reparaties, zetten van stenen. En Marjolein is daarnaast de ontwerper, de creatieveling en goudsmid.

Goudsmeden is en blijft een fantastisch ambacht. Het enthousiasme van Eppo en Marjolein is dan ook voelbaar als ze vertellen hoe mooi en dankbaar het is om iets bijzonders toe te kunnen voegen aan gebeurtenissen in het leven van mensen. Ingeval van bijvoorbeeld een geboorte, verloving, huwelijk, echtscheiding of overlijden zijn er zoveel mogelijkheden. Het komt voor dat er oude sieraden worden gebracht met het verzoek er iets nieuws van te maken, iets herkenbaars of iets totaal anders. Met behoud van inscripties of onder toevoeging van geschikte stenen met een passende symbolische betekenis.

Maat- en handwerk

Elk verzoek is maatwerk en handwerk en elk sieraad is weer anders en daarmee uniek. Het zijn de verhalen van de mensen waar Marjolein vervolgens mee aan de slag gaat. Eerst volgt er een schets of volgen meerdere schetsen en na instemming wordt er aan het nieuwe sieraad gewerkt. Eventueel wordt er tussentijds gepast. Alles wat nodig is om maar tot het optimale resultaat te komen. De voor- en na foto’s zijn een leuk cadeautje en tegelijkertijd een inspiratiebron voor anderen.

Voor wat betreft de ambachtelijke technieken is er weinig tot niets veranderd, als we Eppo en Marjolein mogen geloven. Er zijn geen nieuwe technische snufjes op de markt gekomen die het handwerk overnemen. Hooguit is er een elektrische polijstmachine bij gekomen. Verder bestaan de instrumenten nog steeds uit een vlam, een zaag, een vijl, een wals en een hamer. En ook de verdere bewerkingen zijn al eeuwenoud: zagen, vijlen, vormen, schuren, solderen en polijsten. En dan ook nog de keuze voor de bewerking van het oppervlak: gepolijst, gematteerd of hamerslag.

Wel is de vraag naar het ambacht groter geworden. Er is een ontwikkeling gaande dat mensen herinneringen vast willen houden en vast willen leggen. Zo is er bijvoorbeeld bij verlies de mogelijkheid om as van de overledene in een ‘askamer’ in een ring of een hanger op te nemen. Een hanger met vingerafdruk is daar ook een mooi voorbeeld van. Ook in geval van echtscheiding zien Eppo en Marjolein een ontwikkeling, waarbij bijvoorbeeld van de trouwringen nieuwe sieraden worden gemaakt voor de kinderen. En was de trend voor een aantal jaren geleden nog voornamelijk zilver; nu is goud weer hip en trendy.

Eigen collectie

Het was altijd al een wens van Marjolein om aan een eigen collectie te gaan werken en nu is het dan zover. Er ontstaat ruimte voor deze langgekoesterde wens. De eerste sieraden zijn inmiddels te bewonderen (zie foto). Dat is niet iets waar je mee begint maar door de jaren heen naartoe groeit, volgens Marjolein. Want er valt altijd nog wel iets te leren op dit gebied. De ‘verlorenwastechniek’ is de meest recent gevolgde cursus en bestaat uit het leren maken van een geschikte mal. Unieke items vragen soms om een mal als er meer nodig is dan smelten, gieten en bijvoorbeeld een draad maken, of indien er meerdere exemplaren van gemaakt moeten worden.

Inspiratiebronnen zijn de verhalen van mensen, het maken van reizen en de natuur in het algemeen. Soms een muziekstuk, soms de vormen die bijvoorbeeld in een tafelblad te zien zijn en soms gaat het ontwerpen volledig op gevoel. Is er sprake van een eigen stijl? De vraag en wens van de mensen staan centraal, maar indien mogelijk is soms de natuur als inspiratiebron zichtbaar.

Wil je ook goudsmid worden? Ga dan vooral naar de vakopleiding Schoonhoven en vervolgens is het oefenen, oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Kijk voor meer informatie op: KawalerJuwelier-Goudsmid Breda Prinsenbeek.