Drukte bij onthulling monument 'Slag bij Nieuwveer'
Daar aan het eind van de Nieuwveerweg hebben Poolse soldaten 1 november 1944 een zware strijd geleverd. In een mislukte poging de rivier over te komen vielen er vele doden en gewonden.
Bij aanvang speelde Amor Musae, terwijl verschillende legervoertuigen uit de Tweede Wereldoorlog in colonne het terrein opreden. Een in Poolse uniformen gestoken erewacht stond bij het nog bedekte monument. En vanaf dat moment stopte het ook met regenen.
Voorzitter Ad van Melis van Heemkundekring Op de Beek heette iedereen welkom, waarna conservator Pim Monné van Mobilisatiemuseum “Weest op uw hoede” vertelde wat daar op die eerste november 1941 had plaatsgevonden. Dat de Poolse bevrijders met pontons de Mark probeerden over te steken. Enkele tanks lukte dat, maar daarna werden de pontons aan flarden geschoten. Zonder dekking probeerden de soldaten zwemmend en kruipend over een geschutskoepel naar de noordelijke oever te komen om hier een bruggenhoofd te vormen. Het werd een slachting. Toen kwam het zeer dramatische bevel voor de eigen artillerie: ‘Open het vuur op eigen stellingen!’. Het Poolse bataljon was zodanig verspreid dat overal Polen en Duitsers waren. Toen de eerste granaten insloegen was de verrassing compleet voor de vijand. De Polen konden zich in veiligheid brengen.
Stille hulde aan jonge Poolse soldaten
Dit verhaal mag niet verloren gaan voor de toekomst, vinden de initiatiefnemers. Die willen de herinnering levend willen houden met een monument op die plek, als stille hulde aan de jonge Poolse soldaten die daar hun leven gaven voor onze vrijheid.
Bozena Rijnbout Sawick van de stichting Serce Polski droeg het gedicht Przypowieść van Jan Lechoń voor, in zowel het Pools als het Nederlands, waarna Naud van den Wijngaart de Last Post blies en er een stilte in acht werd genomen ter nagedachtenis.
Volgens Marek Syzka van de Poolse Ambassade in Nederland was deze ceremonie vandaag op een plek van groot historisch belang. ,,Een plek waar moed, opoffering en tragedie vervlochten zijn met de oevers van de rivier de Mark’’, zei hij in zijn toespraak. Hij noemde het monument, geïnitieerd door de lokale gemeenschap, meer dan een gedenkteken. ,,Het is een levend symbool van vriendschap tussen onze naties.’’ En: ,,Dat het monument zowel een waarschuwing als een belofte mag inhouden: Dat we nooit de prijs van vrijheid vergeten, en dat de moed van degenen die hier hebben gevochten en zijn gestorven ons helpt te verenigen.’’
Zyska zorgde vervolgens ook voor de onthulling van het monument, samen met de Bredase burgemeester Paul Depla en Aloizy Biskup en Janusz Bletek, zonen van Poolse soldaten die aan het Nieuwveer hebben gevochten. Dit in het bijzijn van een groot aantal nazaten van Poolse militairen die na de oorlog in Prinsenbeek bleven. Het kunstwerk, een tank op het water gemaakt uit cortenstaal, is van de hand van de Prinsenbeekse ontwerper Janes Otto.
Leerlingen van de Montessori+ Prinsenbeek verzorgden nog een bloemenhulde met een fleurig gedecoreerd bord. Onder hen ook Elisa, achterkleinkind een Poolse militair. Milan las het gedicht ‘Mijn droom’ voor. En Bekenaar Mos Mosqueira, gids bij het Maczek Memorial Breda en nauw betrokken bij het initiatief voor het monument, vertolkte met zang en accordeon het Poolse volkslied.
Op het monument staat ook een QR-code. Hiermee kom je op het door Mennolt van Wasbeek en Frans v.d. Laan gemaakte filmpje over de slag bij Nieuwveer, klik hier. Voor veel meer foto’s van de ceremonie zaterdag: klik hier.
