Emoties liepen hoog op in aanloop naar ‘annexatie’

Op 1 januari 1997 zou Prinsenbeek bij Breda worden gevoegd en was het dorp niet langer een zelfstandige gemeente. Daar waren veel inwoners niet blij mee, zo is te lezen in het door dorpsgenoot Frank Timmers geschreven boek 'Prinsenbeek Eindeloos'.

Sinds het begin van de jaren negentig wordt in Brabant gesproken over gemeentelijke herindelingen. Prinsenbeek lijkt met ruim 10.000 inwoners lange tijd die dans te ontspringen. Totdat in 1994 het eerste paarse kabinet aantreedt. Dat heeft een duidelijke voorkeur voor sterke steden, waardoor de herindeling grootschaliger wordt aangepakt dan de provincie Noord-Brabant had bedacht. 

In Prinsenbeek slaat de paniek toe om de mogelijke toekomstige annexatie. Tijdens acties om Kamerleden op andere gedachten te brengen, lopen de emoties hoog op. Het verzet is vergeefs: op 1 januari 1997 worden Breda en Prinsenbeek samengevoegd; Breda krijgt er ook de dorpen Teteringen, Bavel en Ulvenhout bij.

Roerige periode

Nu, dertig jaar later, zijn die emoties in Prinsenbeek al lang en breed weggezakt. Een hele generatie is in het dorp opgegroeid met als geboorteplaats Breda in het paspoort. Dat maakt dit een mooi moment om terug te blikken op die roerige periode in de geschiedenis van Prinsenbeek, vinden ze bij Heemkundekring Op de Beek, die het boek uitgeeft.

Want wat zijn in de jaren negentig precies de argumenten om gemeenten samen te voegen? Is dat bijvoorbeeld schaalvergroting of gaat het om een eerlijke verdeling van de lasten en lusten tussen de grote en kleine plaatsen? Zo zijn er ook argumenten tegen gemeentelijke herindelingen, zoals de zorgen om het behoud van de sociale eenheid van een kleine gemeenschap, de eigenheid, de identiteit. En de korte lijnen tussen burger en overheid.

In de terugblik komen al deze argumenten voorbij. Het is een beschrijving van het proces tot 1 januari 1997. Gevolgd door interviews met twaalf hoofdrolspelers. Van actievoerders en Beekse ambtenaren tot de burgemeesters van Breda en Prinsenbeek. Van de toenmalige gedeputeerde tot een Kamerlid en de verantwoordelijk staatssecretaris. Iedere geïnterviewde blikt openhartig en vanuit het eigen perspectief terug op de gemeentelijke herindeling. Zo blijkt voor ieders argumenten iets te zeggen. Bestuurskundige Pieter Tops vat dat aan het einde samen met de conclusie dat geen van de argumenten écht overtuigend is. Niet vóór en niet tégen.

Saamhorigheid die eindeloos voortduurt

De titel van dit boek is 'Prinsenbeek Eindeloos'. Dat is ook de naam van het evenement waarmee Prinsenbeek op 29 december 1996 afscheid neemt van de zelfstandige status. De rode draad van dat evenement is niet het treuren om een verloren strijd, maar het benadrukken van de kracht van het dorp: de saamhorigheid die eindeloos voortduurt. 

Het tunneltje onder de A16 heeft Theo Gelens overigens nooit onder water gezet. De Prinsenbeekse burgemeester Kees Jan de Vet heeft hem dat ontraden in diens persoonlijke campagne niet om te zien in wrok, maar om de situatie te accepteren en als dorp de toekomst te omarmen.

Schrijver van het boek Frank Timmers is op veel manieren betrokken bij het gemeenschapsleven in Prinsenbeek. Zijn werk als journalist stelt hem in staat om met een objectieve blik terug te kijken naar de roerige tijd die Prinsenbeek in de jaren negentig van de vorige eeuw beleefde. Met het boek laat hij zien waartoe een hechte gemeenschap in staat is.

Boekpresentatie

De presentatie van Prinsenbeek Eindeloos is donderdag 9 oktober om 19.30 uur in zaal Marktzicht. Iedereen is hier welkom. Tijdens de avond wordt teruggeblikt op hoe Prinsenbeek als zelfstandige gemeente functioneerde, waarom herindeling volgens de een nodig was en volgens de ander totaal overbodig. Dat gebeurt door vraaggesprekken met personen die in het boek zijn geïnterviewd (klik hier).

Het boek 'Prinsenbeek Eindeloos' is bij de presentatie en daarna bij Bruna en heemkundig Museum De Rijf te koop. Voor de prijs die het jaartal van de herindeling symboliseert: 19,97 euro. Het wordt uitgegeven door Heemkundekring Op de Beek. Leden krijgen het gratis, vanwege het 20-jarig bestaan van het museum en het aanstaande 30-jarig bestaan van de vereniging.